《文殊礼赞》
能海上师 译
བཅོམ་ལྡན་འདས་མགོན་པོ་འཇམ་དཔལ་དབྱངས་ལ་ཕག་འཚལ་ལོ།།
炯丹迪衮波蒋华样拉香擦洛
南无大智文殊师利菩萨摩诃萨
གང་གི་བློ་གོས་སིབ་གཉིས་སིན་བྲལ་ཉི་ལྟར་རྣམ་དག་རབ་གསལ་བས།།
刚格洛珠哲尼阵抓涅达南达ra萨威
谁之智慧 离二障云 犹如净日极明朗
ཇི་སེད་དོན་ཀུན་ཇི་བཞིན་གཟིགས་ཕིར་ཉིད་ཀི་ཐུགས་ཀར་གེགས་བམ་འཛིན།།
结涅敦根结银惹穴涅杰特嘎拉万怎
所有诸义 如实观故 胸中执持般若函
གང་དག་སིད་པའི་བཙོན་རར་མ་རིག་མུན་འཐུམས་སྡུག་བསྔལ་གིས་གཟིར་བའི།།
刚达哲波尊ra玛热门藤德锕基热沃
诸有于此 生死牢狱 无明暗覆苦所逼
འགོ་ཚོགས་ཀུན་ལ་བུ་གཅིག་ལྟར་བརྩེ་ཡན་ལག་དྲུག་ཅུའི་དབྱངས་ལྡན་གསུང༌།།
卓措根拉沃结达贼沿拉哲吉样丹颂
众生海中 悲同一子 具足六十韵音语
འབྲུག་ལྟར་ཆེར་སོག་ཉོན་མོངས་གཉིད་སོང་ལས་ཀི་ལྕགས་སོག་འགོལ་མཛད་ཅིང༌།།
哲达切卓纽蒙涅隆类杰加卓桌匝匠
如大雷震 烦恼睡起 业之铁索为解脱
མ་རིག་མུན་སེལ་སྡུག་བསྔལ་མྱུ་གུ་ཇི་སེད་གཅོད་མཛད་རལ་གི་བསྣམས།།
玛热门色德锕涅格结涅皎匝ra哲南
无明暗除 苦之苗芽 尽皆为断挥宝剑
གདོད་ནས་དག་ཅིང་ས་བཅུའི་མཐར་སོན་ཡོན་ཏན་ལུས་རོགས་རྒྱལ་སས་ཐུ་བོའི་སྐུ།།
多内达匠萨吉塔孙云丹利作嘉这特悟格
从本清净 究竟十地 功德身圆 佛子最胜体
བཅུ་ཕག་བཅུ་དང་བཅུ་གཉིས་རྒྱན་སས་བདག་བློའི་མུན་སེལ་འཇམ་དཔལ་དབྱངས་ལ་འདུད།།
借茶借当借尼坚这达录门色蒋华样拉德
百一十二 相好庄严 除我心暗 敬礼妙吉祥
摘自索达吉堪布讲《文殊礼赞》
《文殊礼赞》，藏语全称《文殊智慧功德贤赞》。在藏传佛教中，格鲁、宁玛、噶举、萨迦、觉囊等各个教派在讲经说法之前，都会念这个礼赞文；很多修行人也把它放在自己的课诵集中，经常念诵。
佛教对“赞”很看重。像我们熟悉的《二十一度母赞》等这些赞颂，虽然只是一些词句，但依靠赞叹诸佛菩萨、赞叹本尊空行护法，可以迅速获得圣尊无比的加持和悉地，他们身语意的功德、智慧、慈悲会融入我们的心。这是一种有效的祈祷，也是修行的重要因缘。
我们平时的课诵中，还有很多对诸佛菩萨、护法、传承上师的赞颂；汉地的早晚课诵中有很多佛赞、三宝赞等；麦彭仁波切的著作中，对八大菩萨分别都有赞颂；古印度高僧大德的著作中，也有特别多的佛赞、上师赞，像马鸣菩萨的佛赞，《胜天赞》，等等。依靠这些赞颂，获得圣尊的加持和摄受，对修行人来说非常关键。
至于这部《文殊礼赞》，它的来源和历史有一些不同的说法。其中在藏地家喻户晓、上师们经常讲的，有两个版本：
以前，印度那烂陀寺有一位班智达，名叫智慧功德贤。这位尊者带着五百位班智达。一次，他给班智达们布置作业，要求每人写一篇文殊菩萨的赞颂。第二天，当班智达们把各自写的赞颂交上来时，却发现大家不谋而合，写的都是我们今天看到的这篇《文殊礼赞》，一字不差。尊者非常欢喜，就把这个赞颂叫做《文殊智慧功德贤赞》。
另一种说法是，当时那位尊者正给五百班智达讲经说法，一天晚上，五百班智达都做了一个梦，梦里有位空行母给自己传了一个文殊菩萨的赞颂，醒来后就各自凭记忆写下来。第二天，大家自豪地说起昨晚的梦，却惊讶地发现，五百位班智达做的梦是一模一样的，写下来的赞颂也没有任何差别，就是现在的《文殊礼赞》。
这是那烂陀寺非常著名的赞颂，在古印度流传很广，后来又传到藏地。本来，藏传佛教各派虽说在发出离心、菩提心、密宗灌顶等方面，大致相同，但在仪轨、念诵上还是有很多不同。而这部《文殊礼赞》，各教各派没什么两样，很多高僧大德都会编在念诵集里。
在我们学院，平时讲课、辅导之前，都要念这个赞颂。我个人也是，三十多年以来，几乎每天都念。有课的时候自然需要念，没课的时候，也会在早晚课诵里念，这已经成了习惯。
此外，《文殊开智偈》，麦彭仁波切、乔美仁波切造的其他文殊赞，以及文殊语狮子的修法等等，对这些经常念诵，祈祷文殊菩萨，也能开智慧。有了智慧，不管是做世间的事，还是成办出世间的修行，都很容易。
还有，可以多念文殊菩萨的心咒“om 阿Ra巴佳那帝”。以前法王如意宝的发心特别大，要求在家人都必须念一亿遍。我倒是没有这样的要求，但也希望大家经常念，如此能真正得到文殊菩萨的智慧加持。
༄༅། །བརྩེ་ལྡན་ཁེད་ཀི།
《文殊开智偈》
བརྩེ་ལྡན་ཁེད་ཀི་མཁེན་རབ་འོད་ཟེར་གིས།།
贼丹切今钦ra哦热基 大悲尊以极遍智光明
བདག་བློའི་གཏི་མུག་མུན་པ་རབ་བསལ་ནས།།
达录德穆门巴ra萨内 尽除我心愚痴诸黑暗
བཀའ་དང་བསན་བཅོས་གཞུང་ལུགས་རོགས་པ་ཡི།།
嘎当丹旧永路多巴叶 契经及论教典悉证得
བློ་གོས་སོབས་པའི་སྣང་བ་བསྐྱེད་དུ་གསོལ།།
洛珠博波囊瓦洁德所 愿赐智慧辩才咸显现
《文殊开智偈》
བརྩེ་ལྡན་ཁྱོད་ཀྱི་མཁྱེན་རབ་འོད་ཟེར་གྱིས།།
贼丹切既钦惹喔瑟吉 以尊具悲极智光
Tsé dän khyö kyi khyen rap ö zer gyi
བདག་བློའི་གཏི་མུག་མུན་པ་རབ་གསལ་ནས།།
达路德慕门巴惹萨内 尽除我心愚痴闇
Dak lö ti muk mün pa rap säl nä
བཀའ་དང་བསྟན་བཅོས་གཞུང་ལུགས་རྟོགས་པ་ཡི།།
嘎当丹究雄录多巴宜 通达经论之义理
Ka dang tän chö zhung luk tok pa yi
བློ་གྲོས་སྤོབས་པའི་སྣང་བ་སྩལ་དུ་གསོལ།།
洛珠 波悲 囊瓦 鲫度梭 祈赐智慧辩才相
文殊礼赞文的其他几个翻译版本：
《文殊智德赞》
敬礼大智文殊师利菩萨
怙主大智，离二障云，如日清净极明朗
所有境界，如实知故，手托经箧在胸间
三有狱中，所有众生，无明暗迷苦所逼
悲悯彼等，皆如独子，为说六十支音语
如雷大震，烦恼睡醒，业力铁链使解开
无明暗除，为令断尽，一切苦芽持宝剑
本来清净，十地究竟，功德圆满佛子身
百一十二，相好庄严，请除心暗我敬礼
嗡 阿ra巴佳拿帝 (二十一遍)
以尊具悲极智光 尽除我心愚痴闇
通达经论之义理 祈赐智慧辩才相
《吉祥胜妙智德赞》
汤芗铭 译
敬礼文殊师利菩萨
其慧远离二障云 清净如日极光明
尽所有义如实观 故执经箧正当心
三有牢狱有情众 无明暗蔽苦逼恼
普能悲愍如独子 具足六十梵音语
有如霹雳极震吼 醒烦恼眠解桎梏
而今灭除无明暗 斩众苦苗执持剑
本来清净十地竟 诸功德身圆满证
一切如来长子身 百十二种庄严相
开解我心诸暗冥 怙主微妙音前礼
